1. Organizacje Pożytku Publicznego w Polsce – wyszukiwarka www.ngo.pl
2. Ministerstwo Sprawiedliwości- Krajowy Rejestr Sądowy – wyszukiwarka podmiotów organizacji pożytku publicznego opp.ms.gov.pl
Działalności pożytku publicznego obejmuje następujące sfery zadań publicznych (art.4 ust.1 pkt 1 ustawy):
1. pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
2. zapewnienia zorganizowanej opieki byłym żołnierzom zawodowym, którzy uzyskali uprawnienia do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej, inwalidom wojennym i wojskowym oraz kombatantom.
3. działalności charytatywnej;
4. podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
5. działalności na rzecz mniejszości narodowych;
6. ochrony i promocji zdrowia;
7. działania na rzecz osób niepełnosprawnych;
8. promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
9. upowszechniania i ochrony praw kobiet oraz działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
10. działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
11. działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
12. nauki, edukacji, oświaty i wychowania;
13. krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży;
14. kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji
15. upowszechniania kultury fizycznej i sportu;
16. ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
17. porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym;
18. upowszechniania wiedzy i umiejętności na rzecz obronności państwa;
19. upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;
20. ratownictwa i ochrony ludności;
21. pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
22. upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
23. działań na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
24. promocji i organizacji wolontariatu;
25. działalności wspomagającej technicznie, szkoleniowo, informacyjnie lub finansowo organizacje pozarządowe oraz podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w pkt 1-23.
DZIAŁALNOŚĆ NIEODPŁATNA I ODPŁATNA
Ustawodawca wprowadził podział działalności pożytku publicznego na działalność nieodpłatną i odpłatną. Działalność nieodpłatna pożytku publicznego to działalność statutowa organizacji, za którą organizacja nie pobiera wynagrodzenia.
Działalność odpłatna pożytku publicznego to działalność w zakresie wykonywania zadań należących do sfery zadań publicznych, prowadzona w celu wykonywania zadań statutowych, za którą organizacja pobiera wynagrodzenie. Wynagrodzenie nie może być wyższe od tego, jakie wynika z kalkulacji bezpośrednich kosztów tej działalności. Działalność odpłatna stanie się działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy prawo działalności gospodarczej, gdy (art.9 ustawy):
1. wynagrodzenie w odniesieniu do działalności danego rodzaju będzie wyższe od tego, jakie wynika z kalkulacji bezpośrednich kosztów tej działalności lub
2. wynagrodzenie osób fizycznych z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności nieodpłatnej oraz działalności odpłatnej przekracza 1,5 krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w sektorze przedsiębiorstw ogłaszanego przez Prezesa GUS za rok poprzedni.
Ustawa zabrania także prowadzenia działalności odpłatnej w sferze pożytku publicznego oraz działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności.
UZYSKANIE STATUSU OPP
Ustawa określa, jakie warunki muszą spełniać organizacje pozarządowe (art.20), a także osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (art.21) chcące się ubiegać o nadanie statusu OPP.
Sędziowie sądu rejestrowego oceniają, czy dany podmiot spełnia wszystkie wymagania określone przez ustawodawcę i podejmuje decyzje o nadaniu statusu.
Warunki jakie musi spełniać organizacja pozarządowa: (art.20)
1. organizacja prowadzi działalność statutową na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem, że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudna sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa;
2. działalność statutowa organizacji musi w całości odnosić się do zakresu zadań publicznych ujętych w art. 4 ustawy;
3. w odniesieniu do stowarzyszeń i klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia za spełnienie wymagania, o którym mowa w pkt 2, można uważać prowadzenie działalności, o której mowa w pkt 1 i 2 , również na rzecz członków stowarzyszenia albo klubu sportowego działającego w formie stowarzyszenia
4. organizacja nie prowadzi działalności gospodarczej lub prowadzi działalność gospodarczą „w rozmiarach służących realizacji celów statutowych”;
5. całość dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej przez organizację musi być przeznaczona na realizację celów statutowych;
6. organizacja pożytku publicznego posiada statutowy, kolegialny organ kontroli lub nadzoru odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru, przy czym członkowie organu kontroli i nadzoru:
a. nie mogą być członkami organu zarządzającego, ani pozostawać z nimi w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości z tytułu zatrudnienia,
b. nie mogą być skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo z winy umyślnej,
c. mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie nie wyższe niż określone w art.8 pkt 8 ustawy z dnia 3 marca 2000 roku o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi;
7. statut lub inne regulacje prawne zakazują:
a. udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji na rzecz członków lub osób pozostających w bliskich relacjach ze względu na związek małżeński, powinowactwo, pokrewieństwo (zwanych osobami bliskimi) oraz stosunek pracy,
b. przekazywania majątku na rzecz członków, pracowników lub osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich,
c. wykorzystywania majątku na rzecz członków, pracowników i osób bliskich na innych zasadach niż w stosunku do osób trzecich,
d. zakupu na szczególnych zasadach towarów i usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, pracownicy lub osoby bliskie.
REJESTRACJA OPP
Wpis do rejestru jako organizacji pożytku publicznego dokonywany jest na wniosek organizacji. Rejestracja odbywa się w Krajowym Rejestrze Sądowym przy Sądzie Rejonowym we Wrocławiu, ul. Grabiszyńska 269, tel. (O71) 334-82-78. Wniosek należy złożyć na urzędowym formularzu. Sąd bada wniosek pod względem formalnym i merytorycznym oraz czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem. Organizacja pozarządowa uzyskuje status organizacji pożytku publicznego w chwili wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
Organizacje po uzyskaniu wpisu muszą ponieść koszt zamieszczenia o nim informacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, który wynosi odpowiednio:
a. dla pozostałych organizacji, które rejestrują się w Krajowym Rejestrze Sądowym po raz pierwszy – 500 zł.
b. dla stowarzyszeń już zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym -250 zł.
PRZYWILEJE WYNIKAJĄCE Z TYTUŁU POSIADANIA STATUSU OPP
1. Zwolnienia od podatków i opłat w odniesieniu do prowadzonej przez organizację działalności pożytku publicznego:
a. podatku dochodowego od osób prawnych,
b. podatku od nieruchomości,
c. podatku od czynności cywilnoprawnych,
d. opłat skarbowych,
e. opłat sądowych;
2. Zwolnienie i obniżki podatku od nieruchomości na rzecz organizacji pożytku publicznego prowadzącej działalność nieodpłatną na tej nieruchomości.
3. Możliwość nabycia prawa użytkowania nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego na preferencyjnych zasadach.
4. Możliwość nabycia nieruchomości z bonifikatą jeżeli nieruchomość będzie wykorzystywana w celu prowadzenia działalności pożytku publicznego.
5. Korzystanie z pomocy poborowych odbywających zastępczą służbę wojskową w organizacjach pożytku publicznego.
6. Prawo nieodpłatnego korzystania z publicznego radia i telewizji w celu informowania o prowadzonej działalności.
7. Możliwość korzystania z pomocy małoletnich wolontariuszy podczas zbiórek publicznych.
Wymienione korzyści odnoszą się do działalności organizacji dotyczącej pożytku publicznego, nie dotyczą zatem działalności gospodarczej, która jest prowadzona na ogólnych zasadach.
OBOWIĄZKI SPRAWOZDAWCZE ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO
Organizacja pożytku publicznego ma obowiązek przekazywania sprawozdań merytorycznych i finansowych Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej w terminie trzech miesięcy od końca roku obrotowego przyjętego przez organizację w polityce rachunkowości tj. zasadniczo do 31 marca 2006 r.
1. Sprawozdanie merytoryczne – stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zakresu sprawozdań składanych przez fundacje tj. przepisy ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.) wraz z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 maja 2001 r. w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji (Dz. U. Nr 50, poz. 529). Organizacja sporządza i podaje do publicznej wiadomości „w sposób umożliwiający zapoznanie się z tym sprawozdaniem” np. na własnej stronie internetowej lub oficjalnych stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w części tematycznej „Organizacje pozarządowe” w bazie sprawozdań organizacji pożytku publicznego.
2. Sprawozdanie finansowe – organizacji pożytku publicznego nieprowadzących działalności gospodarczej w § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 137, poz. 1539). Sprawozdanie finansowe składa się z bilansu, rachunków wyników oraz informacji dodatkowej. Organizacje pożytku publicznego, które nie prowadzą działalności gospodarczej, powinny ogłaszać sprawozdania finansowe na oficjalnych stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w części tematycznej „Organizacje pozarządowe”, a nie w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski B”.
3. Sprawozdanie finansowe – organizacji pożytku publicznego prowadzących działalność gospodarczą został określony w art. 45 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.). Natomiast, w stosunku do organizacji pożytku publicznego, prowadzących działalność gospodarczą i spełniających co najmniej dwa spośród trzech wymienionych w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości warunków, spoczywa obowiązek ogłaszania sprawozdania finansowego w „Monitorze Polskim B” oraz zastosowanie mają przepisy § 2 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 października 2001 r. w sprawie wysokości opłat za ogłaszanie obwieszczeń i ogłoszeń w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski B”. Art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości stanowi: Ogłaszaniu oraz badaniu (audyt) podlegają roczne sprawozdania finansowe jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:
a. średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
b. suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 EURO,
c. przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 EURO.
Zgodnie z art. 23 ust.5 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w odniesieniu do organizacji pozarządowych, których sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowi badania zgodnie z przepisami art. 64 ustawy o rachunkowości, minister właściwy ds. finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym ds. zabezpieczenia społecznego może w drodze rozporządzenia wprowadzić taki obowiązek. Minister Finansów rozporządzeniem z dnia 23 grudnia 2004 roku wprowadził obowiązek badania sprawozdania przez biegłego rewidenta niektórych organizacji, jeśli spełniają łącznie 3 kryteria:
d. Realizują zadania publiczne zlecone, jako powierzone do wykonania lub do wspierania zadania publicznego,
e. organizacja otrzymała w danym roku budżetowym łączną kwotę na realizację zleconych zadań publicznych w kwocie co najmniej 50 tys zł,
f. przychody organizacji w roku obrotowym osiągnęły co najmniej 3 mln. zł.
4. Przekazanie sprawozdania finansowego i merytorycznego do KRS.
NADZÓR
Nadzór nad działalnością organizacji pożytku publicznego w zakresie korzystania z uprawnień wynikających z ustawy sprawuje minister pracy i polityki społecznej. W odniesieniu do OPP działających w zakresie ratownictwa i ochrony ludności nadzór sprawuje minister administracji i spraw wewnętrznych. Minister wszczyna kontrolę z własnej inicjatywy lub na wniosek organu administracji publicznej.
RADA DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO (RDPP)
RDPP jest organem opiniodawczo-doradczym oraz pomocniczym ministra właściwego ds. zabezpieczania społecznego. Rada składa się z dziesięciu przedstawicieli administracji publicznej (rządowej i samorządowej) oraz dziesięciu przedstawicieli organizacji pozarządowych, związków i porozumień organizacji oraz organizacji kościelnych, których cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego.
Do zadań RDPP należą m. in. wyrażanie opinii w sprawach dotyczących stosowania ustawy, o rządowych projektach aktów prawnych dotyczących działalności pożytku publicznego oraz wolontariatu, udzielanie pomocy i wyrażanie opinii w przypadku sporów między organami administracji publicznej a organizacjami pożytku publicznego, uczestniczenie w postępowaniu kontrolnym, wyrażanie opinii w sprawach zadań publicznych, zlecania tych zadań do realizacji przez organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 oraz rekomendowanych standardów realizacji zadań publicznych. Rada powoływana jest przez ministra pracy i polityki społecznej na okres trzech lat.