Gmina Baranów Sandomierski położona jest w Województwie Podkarpackim, na granicy Województwa Podkarpackiego i graniczy poprzez rzekę Wisłę z Województwem Świętokrzyskim. Jest gminą miejsko-wiejską i razem z Gminą Nowa Dęba, Gorzyce, Grębów tworzą Powiat Tarnobrzeski. Powierzchnia Gminy wynosi 121,6 km² (co stanowi 23,3% powierzchni powiatu i 2% powierzchni całego województwa). Siedzibą organów Gminy jest Miasto Baranów Sandomierski, oddalone o 14 km od Tarnobrzega (siedziby powiatu), a od Rzeszowa (stolicy województwa) – o 70 km.
Teren Gminy jest zdecydowanie rolniczy o przewadze gleb bielicowych, brunatnych, a także urodzajnego czarnoziemu. Krajobraz okolic Baranowa Sandomierskiego jest nizinny. Gminę w 2021 roku zamieszkiwało 11 764 mieszkańców. Na terenie Gminy przeważa zabudowa mieszkaniowa zagrodowa, związana z dominującą (rolniczą) funkcją Gminy. Obecnie obserwuje się częste przypadki tworzenia nowej zabudowy jednorodzinnej i przekształcania istniejącej zabudowy zagrodowej w budownictwo jednorodzinne. Ważną kwestią w rozwoju lokalnym jest dziedzictwo kulturowe, a w nim dziedzictwo lokalne, składające się z działalności centrów, domów, ośrodków kultury, klubów. Świadczy to o aktywności kulturalnej mieszkańców, ich chęci wspólnej realizacji przedsięwzięć, przywiązania i więzi z miejscem zamieszkania.
Miasto Baranów Sandomierski jest jednym z najstarszych w województwie. Pierwsze wzmianki na temat Baranowa nad Wisłą pochodzą z roku 1135 z czasów Bolesława Krzywoustego. W średniowieczu wybudowano tu gród obronny. Czasy powojenne dostarczyły systematycznego rozwoju miasta, którego rozkwit przypada na lata 70, gdy powstały Zakłady Przetwórstwa Siarki „Siarkopol” a w miejscowości Skopanie Fabryka Firanek „WISAN”. Gmina Baranów Sandomierski z uwagi na swoje położenie jest bardzo dobrą bazą wypadową do zwiedzania zabytków południowo-wschodniej Polski: Sandomierza, Łańcuta, Zamościa, Kopalni Soli w Wieliczce, ruin Zamku Krzyżtopór w Ujeździe. Gmina położona jest w najbardziej wysuniętej na północ i najniższej części Kotliny Sandomierskiej, w obszarze tarnobrzeskim. W północnej części Gminy Baranów Sandomierski dominującym elementem krajobrazowym jest szeroka dolina Wisły, którą wypełniają pola uprawne, łąki i pastwiska. Niestety zaniedbane międzywale Wisły, osłabia walory przyrodnicze, środowiskowe i krajobrazowe tego terenu.
Największą atrakcją turystyczną w Gminie jest późnorenesansowy zamek, zwany „Małym Wawelem”. Innymi atrakcjami, które również korzystnie wpływają na walory turystyczne Gminy, są m.in. liczne zabytkowe kapliczki oraz pomniki przyrody, malownicza kępa nadwiślańska ukazująca niepowtarzalną przyrodę czy zrekultywowane zwałowisko ziemi z pobliskiej kopalni siarki. Walory przyrodnicze doliny Wisły wynikają z zachowanej specyficznej, często unikatowej fauny, obecności siedlisk charakterystycznych dla dolin nieuregulowanych rzek oraz bogatej roślinności. Stanowią one korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym, jest on także potencjalnie cennym obszarem rekreacyjnym i turystycznym.
W roku szkolnym 2020/2021 Gmina Baranów Sandomierski była organem prowadzącym dla 5 przedszkoli publicznych, 1 oddziału przedszkolnego szkoły podstawowej funkcjonującej w Szkole Filialnej i 5 ośmioklasowych szkół podstawowych W 2023 roku planowane jest uruchomienie pierwszego żłobka, w ramach programu Maluch +.
Gmina jest dobrze zlokalizowana pod względem komunikacyjnym, przecinają ją dwie drogi wojewódzkie nr 872 relacji Baranów Sandomierski – Majdan Królewski – Nisko oraz nr 985 relacji Tarnobrzeg – Baranów Sandomierski – Mielec – Dębica, jak również droga krajowa nr 9. Ponadto, przez Gminę przebiegają dwie linie kolejowe: linia kolejowa normalnotorowa L25 Stalowa Wola – Dębica oraz szeroki tor LHS – Linia Hutniczo- Szerokotorowa ze stacją przeładunkową Wola Baranowska. Najbliższe lotnisko znajduje się 65 km od Baranowa Sandomierskiego – Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka (trasa trwa ok. 1 godzinę) oraz Kraków Airport im. Jana Pawła II oddalone o ok. 200 km (trasa trwa ok. 2 godziny).
Gmina Baranów Sandomierski ma charakter rolno-przemysłowy. W roku 2021 w rejestrze REGON zarejestrowanych było 869 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 686 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W tymże roku zarejestrowano 74 nowe podmioty. W Gminie Baranów Sandomierski dominują podmioty gospodarcze w obszarze działalności związanej z handlem hurtowym i detalicznym oraz naprawą pojazdów samochodowych, wyłączając motocykle, a także działalności związane z transportem i gospodarką magazynową. Z roku na rok przybywa firm w obszarze budownictwa i przetwórstwa przemysłowego. W okresie 10 lat dwukrotnie zwiększyła się liczba działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej.